Święci miesiąca

Dokumentów dotyczących św. Tomasza z Akwinu mamy wiele. A jednak nie zdołano ustalić wszystkich danych, dotyczących jego bogatego życia. Nie wiemy nawet, w którym roku przyszedł na świat.

Ojciec św. Tomasza, Landulf, był z pochodzenia Lombardczykiem, matka zaś była Normandką. Jako przypuszczalne miejsce podaje się Roccasecca w diecezji i w hrabstwie Aquino, w okręgu Neapolu.

Kiedy chłopiec miał 5 lat, rodzice oddali go w charakterze oblata do opactwa na Monte Cassino. Świadczy to o klimacie na wskroś religijnym rodziny. Opatrzność wszakże miała inne zamiary wobec młodzieńca. Z niewyjaśnionych przyczyn opuścił on klasztor i udał się do Neapolu, gdzie studiował na tamtejszym uniwersytecie. Tam zapoznał się z niedawno założonym przez św. Dominika († 1221) Zakonem Kaznodziejskim. Rok wstąpienia do tegoż zakonu dominikanów nie jest bliżej znany. Święty miał wtedy ok. 20 lat. Krok ten spotkał się z dezaprobatą rodziny, która wszelkimi sposobami usiłowała skłonić Tomasza do opuszczenia zakonu. Wysłano nawet jego własną siostrę, Marottę, by mu dominikanów „wybiła z głowy”. Święty jednak umiał tak do niej przemówić, że sama wstąpiła do benedyktynek.

Przełożeni wysłali zdolnego młodzieńca na studia do Rzymu, a stamtąd około roku 1248 do Kolonii, gdzie wykładał na tamtejszym uniwersytecie głośny uczony dominikański, św. Albert Wielki († 1260). Po chlubnym ukończeniu studiów przełożeni wysłali Tomasza do Paryża, by na tamtejszej Sorbonie wykładał teologię. Był najpierw bakałarzem nauk biblijnych (1252–1253), z kolei wykładał „Sentencje” Piotra Lombarda (1253–1255). Zadziwiał wszystkich jasnością wykładów, wymową i głębią. Stworzył własną metodę, w której najpierw wysuwał trudności i argumenty przeciw danej prawdzie, a potem je zbijał kolejno i dawał pełny wykład.

Na skutek intryg, jakie przeciwnicy dominikanów rozbudzili na Sorbonie, Tomasz po siedmiu latach powrócił do Włoch. Na kapitule generalnej został mianowany kaznodzieją (1260). Przez pewien czas prowadził także wykłady na dworze papieskim (1261–1265). W latach 1265–1267 widzimy Świętego ponownie w klasztorze Św. Sabiny w Rzymie. W latach 1267–1268 przebywał w Viterbo jako kaznodzieja papieski.

Kiedy ucichła burza w Paryżu, przełożeni ponownie wysłali swojego czołowego teologa do Paryża ( 1269–1272). Po trzech latach wrócił do Włoch i wykładał na uniwersytecie w Neapolu (1272–1274). W tym samym czasie kapituła generalna zobowiązała go, aby zorganizował teologiczne studium generale dla zakonu. Święty upatrzył sobie na miejsce tychże studiów Neapol.

W roku 1274 papież bł. Grzegorz X zwołał do Lyonu sobór powszechny. Zaprosił także św. Tomasza z Akwinu. Dni jednak Świętego były już policzone. Po krótkiej chorobie zmarł w drodze na sobór w opactwie cystersów w Fossanuova dnia 7 marca 1274 roku.

Do chwały świętych wyniósł Tomasza z Akwinu papież Jan XXII 1323 roku. Św. Pius V zaszczycił go tytułem doktora, czyli nauczyciela Kościoła. Papież Leon XIII ogłosił go patronem szkół katolickich. Już współcześni nadali Świętemu tytuł „doktora powszechnego”, a wiek XV przyznał mu tytuł „doktora anielskiego”. Relikwie Świętego dopiero w roku 1368 przeniesiono z Fossanuova do Tuluzy. Wtedy także dokonano ich podziału: prawe ramię Świętego otrzymali dominikanie w Paryżu, a relikwię głowy przekazano do Salerno. Obecnie relikwie, zbezczeszczone przez kalwinów (1562) i przez rewolucję francuską (1797), z Tuluzy przeniesiono do St. Sernin, a część podarowano do Fossanuova. Dość znaczna część śmiertelnych szczątków św. Tomasza z Akwinu znajduje się również w Priverno. W klasztorze w Neapolu cela Świętego została zamieniona na kaplicę. Można tam zobaczyć dzwonek, którym posługiwał się Święty w czasie wykładów, a przede wszystkim relikwię jego lewego ramienia.

Spuścizna literacka św. Tomasza z Akwinu jest olbrzymia. Wprost wierzyć się nie chce, jak wśród tak wielu zajęć mógł napisać dziesiątki tomów. Zadziwia przy tym uniwersalizm podejmowanych zagadnień i głębia ich wyjaśnień. Wyróżniał się umysłem nie tylko analitycznym, a1e także syntetycznym. On jedyny odważył się dać panoramę całej nauki filozofii i teologii katolickiej w systemie zdumiewająco zwartym, któremu nadano nazwę tomizmu. Do najważniejszych jego dzieł należą: Summa contra Gentiles, czyli apologia wiary przeciwko poganom, Kwestie dysputowane, Komentarz do sentencji Piotra Lombarda, Summa teologiczna i Komentarze do niektórych ksiąg Pisma świętego.

Wypada również przypomnieć, że Tomasz umiał połączyć niezwykłą wiedzę z niemniej wielką świętością. Powiedziano o nim, że „między uczonymi był największym świętym, a między świętymi największym uczonym”. Wyróżniał się skromnością, pokorą i duchem modlitwy. Był także uzdolnionym poetą. Zostawił piękne teksty liturgiczne do brewiarza i mszału na uroczystość Bożego Ciała. Kilka razy ofiarowanej mu godności biskupiej nie przyjął.

Ks. Wincenty Zaleski SDB

Święci na każdy dzień, Wydawnictwo Salezjańskie, Warszawa 1998